Την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (εφεξής η «Επιτροπή») ενέκρινε, βάσει του κανονισμού συγκεντρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την προτεινόμενη εξαγορά της Olympic Air από την Aegean Airlines, αμφότερες ελληνικές αεροπορικές εταιρείες. Η εν λόγω απόφαση της Επιτροπής ανατρέπει προηγούμενη απαγορευτική απόφαση που έλαβε το 2011.
Καθοριστική συμβολή για την αλλαγή της στάσης της Επιτροπής διαδραμάτισαν δύο νέα στοιχεία που μεσολάβησαν από την πρώτη απόφαση της το 2011. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η οποία αναπόδραστα επηρέασε αρνητικά τον κλάδο των αερομεταφορών (μείωση 26% μεταξύ 2009 και 2012 για τις πτήσεις εσωτερικού με αναχώρηση από την Αθήνα), και την κακή χρηματοοικονομική κατάσταση της Olympic Air.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία πραγματοποιεί συνεχόμενες ζημιές από το 2009, έτος στο οποίο πέρασε στα χέρια ιδιωτών. Το ύψος των λογιστικών ζημιών της κατά το 2011 ανήλθε τα 37,6 εκ. ευρώ, περίπου το 50% της αξίας της με βάση την πρόταση εξαγοράς της από την Aegean Airlines. Μάλιστα, λόγω της δυσμενούς χρηματοοικονομικής της θέσης, ο ιδιωτικός επενδυτικός όμιλος Marfin, ιδιοκτήτης της Olympic Air, διακήρυξε ότι θα τερματίσει την οικονομική στήριξη της εταιρείας σε περίπτωση μη έγκρισης της συναλλαγής από την Επιτροπή. Η εξέλιξη αυτή θα είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο τερματισμό των δραστηριοτήτων της Olympic Air, με συνέπεια τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας να τεθούν εκτός αγοράς, και η Aegean Airlines να καταστεί στην πράξη μονοπώλιο.
Συνεκτιμώντας τα πιο πάνω δεδομένα, καθώς και το γεγονός ότι δεν υπήρχε άλλος ενδιαφερόμενος αξιόπιστος επενδυτής για να εξαγοράσει την Olympic Air, ή να αγοράσει περιουσιακά της στοιχεία (συμπεριλαμβανομένου και του εμπορικού της σήματος), η Επιτροπή έκρινε ότι η Olympic Air είναι μια προβληματική επιχείρηση με αβέβαιο μέλλον, και ως εκ τούτου ενέκρινε την πρόταση εξαγοράς της από την Aegean Airlines.
Η απόφαση της Επιτροπής είναι αξιοπρόσεκτη, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαφοροποίηση σε σχέση με τον χαρακτηρισμό της Olympic Air ως προβληματικής επιχείρησης και την εκτίμηση για την εξέλιξη της ζήτησης στον τομέα των αερομεταφορών. Σημειώνεται ότι στην προηγούμενη απαγορευτική της απόφαση, η Επιτροπή έκρινε ότι η Olympic Air δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως προβληματική επιχείρηση, παρά τις τεράστιες λογιστικές ζημιές της, και εκτίμησε, εντελώς λανθασμένα, ότι η ζήτηση για τα δρομολόγια εσωτερικού, στα οποία δραστηριοποιείται κυρίως η Olympic Air, θα αυξανόταν με ρυθμό πέραν του 2% ετησίως!
Το νέο σχήμα που θα προκύψει με την εξαγορά της Olympic Air από την Aegean Airlines θα αποκτήσει θέση οιονεί μονοπωλίου (περίπου το 90%) στα δρομολόγια εσωτερικού και σημαντική δύναμη (περίπου το 40%) στα δρομολόγια εξωτερικού. Η δημιουργία ενός εθνικού πρωταθλητή, στην δεδομένη δύσκολη οικονομική συγκυρία, δεν είναι κατ’ ανάγκην λανθασμένη επιλογή. Σε μία μικρή περιφερειακή οικονομία, όπως είναι η οικονομία της Ελλάδας, στην οποία η ελάχιστη αποδοτική κλίμακα παραγωγής είναι μεγάλη σε σχέση με το μέγεθος της αγοράς, η δημιουργία ενός εθνικού πρωταθλητή ενδεχόμενα να προάγει και να διευκολύνει την εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας και φάσματος προς όφελος του επιβατικού κοινού.
Αναπόφευκτα, οι εξελίξεις σε σχέση με την εξαγορά της Olympic Air επαναφέρουν στο προσκήνιο την ανάγκη να βρεθεί μια βιώσιμη και μόνιμη λύση στα αδυσώπητα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο δικός μας εθνικός αερομεταφορέας, οι Κυπριακές Αερογραμμές.
Τις επόμενες εβδομάδες η Επιτροπή αναμένεται να αποφασίσει σε σχέση με το σχέδιο αναδιάρθρωσης των Κυπριακών Αερογραμμών και κατά πόσον η αύξηση κεφαλαίου ύψους 31,3 εκ. ευρώ συνιστά κρατική ενίσχυση.
Έχοντας υπόψη την ιστορική κατάληξη των Ολυμπιακών Αερογραμμών, με την αποτυχημένη ιδιωτικοποίηση και μετονομασία της εταιρείας σε Olympic Air, φρονώ ότι οι πολιτικοί σχεδιασμοί για το θέμα των Κυπριακών Αερογραμμών θα πρέπει να αποσκοπούν στην επίτευξη δύο στόχων. Αφενός να πεισθεί η Επιτροπή ότι η εταιρεία είναι προβληματική, και ως εκ τούτου η βιωσιμότητα της είναι αβέβαιη. Αφετέρου, να αποσαφηνίσει, προβάλλοντας την κατάλληλη επιχειρηματολογία, ότι, με δεδομένη τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, δεν υπάρχει ενδεχόμενα άλλη εφικτή ή ρεαλιστική επιλογή από τη δημιουργία μιας νέας κρατικής εταιρείας αερομεταφορών, η οποία θα είναι απαλλαγμένη από τα βαρίδια του παρελθόντος.
Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά και οι επιλογές είναι πλέον περιορισμένες. Όταν η ελληνική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να προχωρήσει με την ιδιωτικοποίηση των Ολυμπιακών Αερογραμμών ήταν πλέον αργά. Ελπίζω να μην είναι ήδη αργά για να διατηρηθεί ο κρατικός μας αερομεταφορέας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “O Φιλελεύθερος” της Κυριακής στις 20-10-2013.
