Ερωτήσεις & Aπαντήσεις: Tεχνολογία Blockchain και προκλήσεις Δικαίου Ανταγωνισμού

Aug 27, 2021 | Article, Q&A (GR)

1.     Τι είναι η τεχνολογία blockchain;

Η τεχνολογία blockchain είναι ένα μητρώο δεδομένων και πληροφοριών (ledger) που αποτελείται από μια εικονική αλυσίδα διαδοχικών μπλοκ στα οποία καταγράφονται πληροφορίες με τη χρήση κρυπτογραφικών μεθόδων.

Κάθε νέο μπλοκ που προστίθεται στην αλυσίδα παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο επειδή:[1]

  • Αποθηκεύεται σε κάθε κόμβο του δικτύου. Επομένως, η τροποποίηση ενός μπλοκ απαιτεί να γίνει αλλαγή σε κάθε κόμβο που είναι συνδεδεμένος με το δίκτυο.
  • Οποιαδήποτε τροποποίηση ενός μπλοκ απαιτεί την αλλαγή των προηγούμενων μπλοκ. Επίσης, οποιαδήποτε τροποποίηση ενός μπλοκ επηρεάζει αναπόφευκτα και όλα τα επόμενα μπλοκ.

Το blockchain συχνά αναφέρεται και ως ψηφιακός αποκεντρωμένος και διανεμημένος κατάλογος δεδομένων (decentralized and distributed ledger).

 

2.    Τι απαιτείται προκειμένου να προστεθεί ένα νέο μπλοκ;

Προκειμένου να ολοκληρωθεί ένα μπλοκ και να προστεθεί στην αλυσίδα των μπλοκ (blockchain) πρέπει να επιλυθεί ένας μαθηματικός γρίφος, συνήθως μέσω μιας περίπλοκης μαθηματικής εργασίας (proof of work). Την εργασία αυτή αναλαμβάνουν οι “μεταλλωρύχοι” (miners) οι οποίοι έχουν εγκατεστημένο το απαραίτητο λογισμικό και διαθέτουν την απαιτούμενη υπολογιστική ισχύ για να επιλύσουν τον μαθηματικό γρίφο.[2]

 

3.    Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της τεχνολογίας blockchain;

Το βασικό χαρακτηριστικό της τεχνολογίας blockchain είναι ο αποκεντρωμένος (decentralized) και διανεμημένος (distributed) χαρακτήρας της. Συγκεκριμένα, οι πληροφορίες που περιέχονται σε ένα blockchain δεν είναι αποθηκευμένες σε ένα κεντρικό αρχείο ή σύστημα, αλλά στους υπολογιστές των χρηστών του blockchain.  Επίσης, οι πληροφορίες που περιέχονται σε ένα blockchain δεν ελέγχονται από μια κεντρική αρχή. Αυτή είναι μια θεμελιώδης διαφορά με τα παραδοσιακά / συμβατικά μητρώα και βάσεις δεδομένων. Ουσιαστικά, ένα blockchain λειτουργεί ως ένας κοινόχρηστος ψηφιακός κατάλογος δεδομένων (distributed ledger) ο οποίος διευθύνεται εξ ολοκλήρου από τους χρήστες του, οι οποίοι έχουν πρόσβαση μέσω του απαιτούμενου λογισμικού και μπορούν να ελέγξουν τις πληροφορίες που είναι καταχωρισμένες σε αυτό. Για παράδειγμα, η μεταφορά χρημάτων από τον Α προς τον Β μπορεί να γίνει με επαλήθευση των κόμβων (χρηστών) με την τήρηση και ταυτόχρονη ενημέρωση του μητρώου από όλους, χωρίς να χρειάζεται επιβεβαίωση και επαλήθευση της τράπεζας μέσω των κεντρικών της συστημάτων.

Επομένως, ένα δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό της τεχνολογίας blockchain είναι ότι η μετατροπή, αλλοίωση και παραποίηση πληροφοριών που έχουν ήδη καταχωριστεί σε αυτό είναι σχεδόν αδύνατη.[3]

Ένα τρίτο βασικό χαρακτηριστικό της τεχνολογίας blockchain είναι η ασφάλεια και εμπιστοσύνη που παρέχεται στους χρήστες σε σχέση με τις πληροφορίες που είναι καταχωρισμένες στο μητρώο, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή υφιστάμενου μπλοκ ή/και πρόσθεση ενός νέου μπλοκ απαιτεί την επίτευξη συμφωνίας (consensus) ανάμεσα στους χρήστες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των χρηστών που συμμετέχουν σε ένα μητρώο, τόσο μεγαλύτερη είναι η ασφάλεια και ο βαθμός εμπιστοσύνης που υπάρχει μεταξύ των χρηστών.

 

4.    Ποιοι είναι οι τύποι δικτύων blockchain;

Υπάρχουν δύο τύποι δικτύων blockchain ανάλογα με το ποιος έχει πρόσβαση στις πληροφορίες που είναι καταχωρισμένες σε αυτό: α) Δημόσιο (public) και β) Ιδιωτικό (private).

Το δημόσιο blockchain είναι ελεύθερα προσβάσιμο και ο κάθε χρήστης του μπορεί να στείλει συναλλαγές και να έχει πρόσβαση στα δεδομένα που περιλαμβάνονται σε αυτό. Για παράδειγμα, το Ethereum είναι ένα δημόσιο blockchain στο οποίο ο οποιοσδήποτε μπορεί να αποκτήσει το νόμισμα Ethereum, να το χρησιμοποιήσει σε συναλλαγές που καταγράφονται στο Ethereum blockchain και να έχει πρόσβαση στις προηγούμενες συναλλαγές που έλαβαν χώρα στο εν λόγω δίκτυο.

Το ιδιωτικό blockchain είναι προσβάσιμο μόνο από μια επιλεγμένη ομάδα χρηστών, που είναι γνωστοί και ως “κόμβοι” (nodes), και μπορεί να σχεδιαστεί με διάφορους περιορισμούς οι οποίοι αντανακλώνται συνήθως στον μηχανισμό διακυβέρνησής του. Για παράδειγμα, σε ένα πλήρως ιδιωτικό blockchain άδεια «εγγραφής» για προσθήκη νέου μπλοκ έχει μόνον ένας χρήστης ή/και συγκεκριμένη ομάδα χρηστών. Επιπρόσθετα, η πρόσβαση στις πληροφορίες του blockchain περιορίζεται μέσω αδειών πρόσβασης.[4]

Ένα δίκτυο blockchain μπορεί να είναι είτε ανοικτό (permissionless) είτε κλειστό (permissioned), ανάλογα με το κατά πόσον υπάρχουν περιορισμοί σε σχέση με το ποιος μπορεί να προσθέτει ή/και να επαληθεύει νέα μπλοκ. Ειδικότερα, ένα δίκτυο blockchain θεωρείται ανοικτό όταν όλοι οι συμμετέχοντες έχουν δικαίωμα εγγραφής νέων μπλοκ και συμμετοχής στη διαδικασία συναίνεσης νέων συναλλαγών ή/και μπλοκ. Από την άλλη, ένα δίκτυο blockchain θεωρείται κλειστό όταν ορισμένοι χρήστες ή ομάδες χρηστών έχουν ειδικά δικαιώματα μέσα στο δίκτυο π.χ. διαχειρίζονται τον μηχανισμό συναίνεσης του δικτύου blockchain σε σχέση με την εγγραφή νέων δεδομένων (π.χ. συναλλαγών).

 

5.    Πώς γίνεται η επικύρωση των μπλοκ σε ένα δίκτυο blockchain;

Οι χρήστες ενός δικτύου blockchain πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα προκαθορισμένο σύνολο κανόνων που θα ρυθμίζουν ποιο μπλοκ μπορεί να προστεθεί στην αλυσίδα. Συγκεκριμένα, για να λειτουργήσει ένα δίκτυο blockchain, χρειάζεται τη συναίνεση είτε όλων των χρηστών (δημόσιο blockchain) είτε των χρηστών που διατηρούν ειδικά δικαιώματα (ιδιωτικό blockchain).

Η επικύρωση ενός νέου μπλοκ σε ένα δίκτυο blockchain βασίζεται σε ένα μηχανισμό συναίνεσης με κρυπτογράφηση βάσει ενός μαθηματικού γρίφου που κωδικοποιεί πληροφορίες για σκοπούς ασφάλειας. Επίσης, βασίζεται σε ένα μηχανισμό κινήτρων για την επίλυση των μαθηματικών γρίφων ο οποίος δεν απαιτεί, ούτε και προϋποθέτει, την ύπαρξη εμπιστοσύνης μεταξύ των χρηστών του δικτύου blockchain.

 

6.    Ποιοι είναι οι δημοφιλέστεροι μηχανισμοί συναίνεσης (consensus mechanisms);

Οι πιο γνωστοί μηχανισμοί συναίνεσης βασίζονται στους αλγόριθμους Proof of Work (PoW) και Proof of Stake (PoS).[5]

Σε ένα δίκτυο που βασίζεται στον αλγόριθμο PoW, πολλοί χρήστες που είναι κατανεμημένοι σε διαφορετικές περιοχές ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την επίλυση πολύπλοκων / σύνθετων μαθηματικών γρίφων. Μόλις ένας από τους χρήστες επιλύσει τον γρίφο, σχηματίζει ένα νέο μπλοκ και προτείνει την προσθήκη του στο δίκτυο ενώ οι υπόλοιποι χρήστες ελέγχουν αμέσως αν η επίλυση του γρίφου είναι ορθή. Καθώς το νέο μπλοκ προστίθεται στην αλυσίδα, όλοι οι άλλοι χρήστες αρχίζουν αμέσως να ανταγωνίζονται για την επίλυση του επόμενου γρίφου. Ο χρήστης που επιλύει τον γρίφο λαμβάνει σχετική ανταμοιβή συνήθως με την μορφή ψηφιακής νομισματικής μονάδας (token). Αυτή η διαδικασία ονομάζεται «εξόρυξη» (mining).[6]

Σε δίκτυα που βασίζονται στον αλγόριθμο PoS, η επιλογή του επόμενου επικυρωτή μπλοκ (validator) βασίζεται είτε στην αξία είτε στην παλαιότητα του οικονομικού μεριδίου που κατέχει ένας χρήστης, το οποίο χρησιμοποιείται ως εγγύηση προκειμένου να συμμετέχει στην διεκδίκηση της θέσης του επικυρωτή νέου μπλοκ.

Για παράδειγμα, το δίκτυο blockchain Ethereum (το οποίο σχεδιάστηκε αρχικά βάσει αλγορίθμου PoW) βρίσκεται στη διαδικασία μετάβασης σε ένα blockchain PoS που ονομάζεται Ethereum 2.0, στο οποίο οι χρήστες θα μπορούν να γίνονται επικυρωτές μπλοκ μόνο μετά από την κατάθεση 32 Ether (ETH)[7] σε ένα λογισμικό επικύρωσης (validation software). Συνεπώς, σε δίκτυα που λειτουργούν βάσει του αλγόριθμου PoS, η ποσότητα ή η παλαιότητα του μεριδίου που κατέχει κάποιος ως χρήστης του δικτύου καθορίζουν και την πιθανότητα επιτυχούς συνεισφοράς στην αλυσίδα των πληροφοριών, προτείνοντας ή επιβεβαιώνοντας το επόμενο μπλοκ.

 

7.    Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας blockchain σε σχέση με την λειτουργία των αγορών;

Το blockchain είναι ένα αμετάβλητο, αποκεντρωμένο και διαφανές σύστημα που διασφαλίζει την ασφάλεια των πληροφοριών που είναι καταχωρισμένες σε αυτό.[8] Στην πράξη, η πιθανότητα απώλειας πληροφοριών σε ένα blockchain είναι μηδενική, εφόσον οι πληροφορίες αποθηκεύονται σε πολλούς υπολογιστές και σε ένα ψηφιακό αποκεντρωμένο κατάλογο δεδομένων (ledger).[9] Η εγγενής αυτή φύση του blockchain προσφέρει επίσης την απαλλαγή από την ανάγκη ύπαρξης ενός μεσάζοντα. Συναφώς, η χρήση της τεχνολογίας blockchain συμβάλει στον περιορισμό ή/και εκμηδενισμό του κόστους συναλλαγής (transaction cost) και εξασφαλίζει την ακεραιότητα των δεδομένων που περιλαμβάνονται σε αυτό.

 

8.    Ποιες είναι οι εφαρμογές της τεχνολογίας blockchain;

Η τεχνολογία blockchain μπορεί να συμβάλει στην απλοποίηση της λειτουργίας των αγορών, ιδίως των αγορών που βασίζονται σε μηχανισμούς όπως είναι η διαμεσολάβηση, οι εκκαθαρίσεις και διακανονισμοί, τα συστήματα εγγραφής, τα συστήματα βάσεων δεδομένων, τα σχήματα ιχνηλασιμότητας συναλλαγών και η συμβολαιογραφία.[10]

Ως παραδείγματα τομέων αξιοποίησης της τεχνολογίας blockchain αναφέρονται τα ακόλουθα:

  • Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (π.χ. διευκόλυνση των διατραπεζικών και διεθνών πληρωμών).
  • Κρυπτονομίσματα.
  • Ασφαλιστικές υπηρεσίες (π.χ. καταγραφή παραπόνων ασφαλισμένων και εκθέσεων ασφαλιστικής κάλυψης, ενεργοποίηση κάλυψης μέσω έξυπνων συμβολαίων).
  • Τήρηση μητρώων (π.χ. μητρώο ακίνητης ιδιοκτησίας, φορολογικό μητρώο, μητρώο διανοητικής ιδιοκτησίας, μητρώο υγείας).
  • Έξυπνα συμβόλαια (π.χ. ασφάλειες, κυβερνητικά προγράμματα παροχών / στήριξης, διαχείριση δεσμεύσεων αγοράς).
  • Διακυβέρνηση (π.χ. διαδικτυακή ψηφοφορία, διανομή και παρακολούθηση χρήσης κεφαλαίων σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, παρακολούθηση δημοσίων δαπανών σε κυβερνητικά προγράμματα).
  • Δημιουργία και διαχείριση ψηφιακής ταυτότητας για πρόσωπα και επιχειρήσεις και διασύνδεση δεδομένων (π.χ. ταυτότητα, διαβατήριο, άδεια οδήγησης, μητρώο κοινωνικών ασφαλίσεων).
  • Διαδίκτυο των πραγμάτων – Internet of Things (π.χ. διαχείριση έξυπνων συσκευών).
  • Διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας (π.χ. κατανομή προϊόντων σε λιμάνι, παρακολούθηση εμπορευματοκιβωτίων και φορτίου, απογραφή).
  • Διαχείριση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (π.χ. μητρώο δικαιωμάτων, κατανομή αμοιβών, λειτουργία οργανισμών συλλογικής διαχείρισης).
  • Καταχώρηση συναλλαγών αγοραπωλησίας ακίνητης περιουσίας.

Σημειώνεται ότι η πιο δημοφιλής εφαρμογή της τεχνολογίας blockchain μέχρι σήμερα είναι τα κρυπτονομίσματα, όπως για παράδειγμα το Bitcoin.[11]

 

9.    Πώς μπορεί η τεχνολογία blockchain να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία των αγορών;

Λόγω της αποκεντρωμένης φύσης του blockchain, ο ρόλος του μεσάζοντα περιορίζεται ή/και καθίσταται μη αναγκαίος. Επομένως, μειώνονται τα κόστη διαδικαστικών πράξεων εφόσον αφαιρείται από το συνολικό κόστος η προμήθεια του μεσάζοντος και αυξάνεται δραστικά η ταχύτητα εκτέλεσης των συναλλαγών. Για παράδειγμα, σε σύγκριση με τις παραδοσιακές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η τεχνολογία blockchain προωθεί ταχύτερες συναλλαγές επιτρέποντας διασυνοριακές μεταφορές P2P (Peer to Peer) με ψηφιακό νόμισμα, χωρίς τη διαμεσολάβηση τραπεζών για επιβεβαίωση των συναλλαγών. Επιπλέον, περιορίζεται η σημασία της ύπαρξης εμπιστοσύνης μεταξύ των χρηστών εφόσον μέσω της τεχνολογίας blockchain η διαδικασία επιβεβαίωσης της συναλλαγής εκτελείται αυτομάτως βάσει κρυπτογραφικού αλγορίθμου. Η εγγενής αυτή φύση του blockchain το καθιστά πολύ πιο ασφαλές από άλλα συστήματα τήρησης αρχείων, διατηρώντας ένα τελικό, οριστικό και αμετάβλητο αρχείο δεδομένων.

Περαιτέρω, στο βαθμό που ένα αρχείο των δεδομένων είναι προσβάσιμο από όλους τους χρήστες του δικτύου (δημόσιο blockchain), περιορίζονται και τα εμπόδια εισόδου στην αγορά από νέους χρήστες (π.χ. επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσφέρουν υφιστάμενα ή νέα προϊόντα) εφόσον καθίσταται εφικτή η δυνατότητα διαμοιρασμού δεδομένων μεταξύ διαφορετικών φορέων. Συγχρόνως, η τεχνολογία blockchain συνδράμει στην απλοποίηση και αυτοματοποίηση διαφόρων διαδικασιών, παραδείγματα των οποίων έχουν δοθεί πιο πάνω, όπως η διαμεσολάβηση και οι συναλλαγές.[12]

 

10. Ποια ζητήματα ανταγωνισμού μπορεί να προκληθούν από τη χρήση της τεχνολογίας blockchain;

Η χρήση της τεχνολογίας blockchain μπορεί να προκαλέσει ζητήματα ανταγωνισμού τόσο σε σχέση με συντονισμένη συμπεριφορά επιχειρήσεων / χρηστών του blockchain (παραβάσεις του Άρθρου 101 ΣΛΕΕ) όσο και σε σχέση με καταχρηστική μονομερή συμπεριφορά από επιχειρήσεις / χρήστες του blockchain που κατέχουν δεσπόζουσα θέση (παραβάσεις του Άρθρου 102 ΣΛΕΕ).

Σχετικά με πιθανές παραβάσεις του Άρθρου 101 ΣΛΕΕ, υπάρχουν δύο βασικές ανησυχίες. Αρχικά, η μεγαλύτερη διαφάνεια που εξασφαλίζει η συμμετοχή ανταγωνιστικών επιχειρήσεων σε ένα δίκτυο blockchain δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη και διατήρηση μίας οριζόντιας αντιανταγωνιστικής σύμπραξης. Το πλαίσιο και η φύση των πληροφοριών που ανταλλάσσονται μεταξύ ανταγωνιστικών επιχειρήσεων σε ένα δίκτυο blockchain είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της εγγενούς αβεβαιότητας που υπάρχει, η οποία συνιστά πηγή ανταγωνιστικής πίεσης. Ειδικότερα, η συμμετοχή στο δίκτυο blockchain καθιστά εφικτή την πρόσβαση ή/και την ανταλλαγή μεταξύ επιχειρήσεων / χρηστών πληροφοριών οι οποίες ενδεχομένως να έχουν εμπορικά ευαίσθητο περιεχόμενο (π.χ. εκπτώσεις, αυξήσεις ή μειώσεις τιμών, σχέδια μάρκετινγκ ή επενδύσεων).

Περαιτέρω, οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε ένα δίκτυο blockchain μπορεί να χρησιμοποιήσουν έξυπνα συμβόλαια προκειμένου να αυτοματοποιήσουν την υλοποίηση των συμφωνηθέντων και να επιβάλουν τη συμπαιγνία. Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσουν ένα κωδικό ή αλγόριθμο τιμολόγησης ο οποίος να εφαρμόζει κατά τρόπο αυτόματο τα συμφωνηθέντα, χωρίς να χρειάζεται η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χρηστών για εντοπισμό πιθανών παρεκκλίσεων. Ταυτοχρόνως, τα έξυπνα συμβόλαια μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για σκοπούς αυτόματης ενεργοποίησης μηχανισμού τιμωρίας σε περίπτωση παρέκκλισης από τους όρους της σύμπραξης. Για παράδειγμα, τα μέλη της σύμπραξης μπορεί να δημιουργήσουν μια έξυπνη σύμβαση η οποία να προϋποθέτει την αποδέσμευση μιας «εγγύησης» αυτόματα εάν εντοπιστεί απόκλιση των τιμών από την προκαθορισμένη συμφωνημένη τιμή από κάποιο μέλος.[13]

Σε σχέση με την μονομερή συμπεριφορά των επιχειρήσεων / χρηστών ενδεχομένως να προκύψει ζήτημα ανταγωνισμού στην περίπτωση που η συμμετοχή μίας επιχείρησης σε ένα δίκτυο blockchain θεωρείται αναγκαία προκειμένου να δραστηριοποιηθεί στην αγορά (π.χ. πρόσβαση σε ιστορικά δεδομένα). Κατά συνέπεια, η άρνηση πρόσβασης στο δίκτυο blockchain από μέρους μίας επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση (ή επιχειρήσεων με συλλογική δεσπόζουσα θέση) είναι δυνατό να θεωρηθεί καταχρηστική, ιδιαίτερα στην περίπτωση που δεν υπάρχει αντικειμενική αιτιολόγηση για την εν λόγω άρνηση. Σημειώνεται ότι η πιθανότητα εκδήλωσης τέτοιας συμπεριφοράς είναι περισσότερο πιθανή σε κλειστά δίκτυα (permissioned) και σε ιδιωτικά δίκτυα (private) τα οποία χαρακτηρίζονται από περιορισμούς στην πρόσβαση τους.

Ο αποκλεισμός της πρόσβασης μίας επιχείρησης σε ένα δίκτυο blockchain ενδεχομένως να μπορεί να επιτευχθεί και με έμμεσο τρόπο, για παράδειγμα μέσω της επιβολής πολύ υψηλού τέλους συμμετοχής στο εν λόγω δίκτυο.

Είναι επίσης πιθανό τα αυξημένα έσοδα από τα τέλη συμμετοχής να αξιοποιηθούν από την δεσπόζουσα επιχείρηση (ή επιχειρήσεις με συλλογική δεσπόζουσα θέση) προκειμένου να παρέχουν συμπληρωματικές υπηρεσίες (π.χ. ψηφιακό πορτοφόλι) σε πολύ χαμηλές τιμές, ενισχύοντας κατά αυτό τον τρόπο τη θέση τους σε γειτονικές αγορές (π.χ. αγορές συμπληρωματικών υπηρεσιών).

Μία δεσπόζουσα επιχείρηση (ή επιχειρήσεις με συλλογική δεσπόζουσα θέση) μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει το δίκτυο blockchain προκειμένου να εφαρμόσει πρακτικές δέσμευσης (tying), υποχρεώνοντας τους χρήστες του εν λόγω δικτύου να χρησιμοποιήσουν συγκεκριμένες υπηρεσίες που ενδεχομένως να παρέχονται από τις ίδιες π.χ. συγκεκριμένο ψηφιακό πορτοφόλι. Ως αποτέλεσμα, οι χρήστες του εν λόγω δικτύου blockchain αποστερούνται της δυνατότητας επιλογής ανταγωνιστικών υπηρεσιών οι οποίες ενδεχομένως να είναι και ποιοτικά ανώτερες (π.χ. υπηρεσιών ψηφιακού πορτοφολιού που παρέχονται από άλλες επιχειρήσεις).

Είναι επίσης πιθανό μια δεσπόζουσα επιχείρηση (ή επιχειρήσεις με συλλογική δεσπόζουσα θέση) να σχεδιάσει τον μηχανισμό διακυβέρνησης του δικτύου blockchain με τρόπο που να διακρίνει τους χρήστες π.χ. σε σχέση με τον χρόνο που χρειάζονται προκειμένου να επιβεβαιώσουν μία νέα συναλλαγή ή να προσθέσουν ένα νέο μπλοκ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πιθανότητα εκδήλωσης διακριτικής μεταχείρισης είναι λιγότερο πιθανή στην περίπτωση εφαρμογής μηχανισμού συναίνεσης PoW λόγω του ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των μεταλλωρύχων (miners) για να επιβεβαιώσουν μια συναλλαγή και να λάβουν την σχετική ανταμοιβή. Από την άλλη, η πιθανότητα εκδήλωσης τέτοιας συμπεριφοράς είναι περισσότερο πιθανή σε κλειστά δίκτυα (permissioned) λόγω του ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια αλλαγής ή/και επηρεασμού από ορισμένους χρήστες ή ομάδες χρηστών των όρων που διέπουν τον μηχανισμό συναίνεσης. Αντιθέτως, σε ανοικτά δίκτυα, η αλλαγή των όρων επιβεβαίωσης απαιτεί τη συμφωνία όλων των χρηστών, ανεξαιρέτως κάτι που συνεπάγεται ότι η αλλαγή των εν λόγω όρων είναι σχεδόν ανέφικτη.

 

11. Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις του Δικαίου του Ανταγωνισμού από τη χρήση της τεχνολογίας blockchain;

Μία σημαντική πρόκληση που υπάρχει για το Δίκαιο του Ανταγωνισμού από την χρήση της τεχνολογίας blockchain σχετίζεται με τα εμπόδια ταυτοποίησης των χρηστών λόγω της ανωνυμίας που ενδεχομένως να διατηρούν. Κατά συνέπεια, ακόμη και αν μπορούν να αναλυθούν τα δεδομένα σε ένα δίκτυο blockchain ώστε να διερευνηθεί η ύπαρξη παράβασης του Δικαίου του Ανταγωνισμού, καθίσταται δυσχερής η αναγνώριση των συγκεκριμένων επιχειρήσεων / χρηστών που ενδεχομένως να έχουν παραβιάσει το Δίκαιο του Ανταγωνισμού. Αυτή η πρόκληση είναι μεγαλύτερη στην περίπτωση των δημόσιων ανοικτών δικτύων blockchain όπου οι χρήστες διατηρούν την ανωνυμία τους μέσω μηχανισμών κρυπτογράφησης.

Ένα άλλο ζήτημα που μπορεί να προκύψει σε σχέση με την εφαρμογή του Δικαίου του Ανταγωνισμού σε υποθέσεις που αφορούν δίκτυα τεχνολογίας blockchain σχετίζεται με την άσκηση δικαιοδοσίας. Σημειώνεται ότι οι χρήστες ενός δικτύου blockchain ενδεχομένως να βρίσκονται σε διάφορες δικαιοδοσίες. Επομένως, δημιουργούνται ζητήματα αναφορικά με το ποια Αρχή Ανταγωνισμού έχει δικαιοδοσία να παρέμβει, προκειμένου να διερευνήσει την ύπαρξη ενδεχόμενης αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς σε επίπεδο blockchain. Σημειώνεται ωστόσο ότι το ζήτημα αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από την στενότερη συνεργασία και συντονισμό των Αρχών Ανταγωνισμού σε υποθέσεις που αφορούν δίκτυα blockchain.

Επιπρόσθετα, προκλήσεις υπάρχουν και σε σχέση με την υλοποίηση τυχόν διορθωτικών μέτρων (remedies) που ενδεχομένως να επιβληθούν από τις Αρχές Ανταγωνισμού σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης του Δικαίου του Ανταγωνισμού από επιχειρήσεις που είναι χρήστες του δικτύου blockchain. Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη υλοποίησης δεσμεύσεων που απαιτούν την τροποποίηση του μηχανισμού διακυβέρνησης ενός δικτύου blockchain. Σημειώνεται ότι αυτή η πρόκληση είναι εντονότερη στην περίπτωση των ανοικτών δικτύων όπου η αλλαγή των κανόνων που διέπουν την διακυβέρνηση τους απαιτεί τη συμφωνία / συναίνεση όλων των χρηστών, ενώ κανένας χρήστης δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει την ευθύνη του μηχανισμού διακυβέρνησης.

Ακόμη μια πρόκληση που προκύπτει από τη χρήση της τεχνολογίας blockchain είναι η δυσκολία εντοπισμού αντιανταγωνιστικών πρακτικών λόγω του μεγάλου αριθμού συναλλαγών που ενδέχεται να πραγματοποιούνται στο δίκτυο blockchain καθώς και της μεγάλης ταχύτητας εκτέλεσής τους. Αυτή η δυσκολία παρατηρείται ιδιαίτερα σε δημόσια ανοικτά δίκτυα blockchain, όπως το Bitcoin Blockchain, όπου ο όγκος των συναλλαγών που πραγματοποιούνται κάθε δευτερόλεπτο είναι τεράστιος.[14]

Ταυτοχρόνως, εξίσου σημαντική πρόκληση για το Δίκαιο του Ανταγωνισμού αποτελεί το γεγονός ότι ακόμη κι αν εντοπιστούν παραβάσεις από επιχειρήσεις / χρήστες ενός δικτύου blockchain, η διακοπή / αφαίρεση τέτοιων συμφωνιών ή/και πρακτικών καθίσταται δυσχερής ή/και αδύνατη εφόσον η λειτουργία των δικτύων blockchain προστατεύεται από την ίδια τη δομή τους. Κατά συνέπεια, ακόμη και αν μπορεί να διερευνηθεί η ύπαρξη παράβασης και να εντοπιστούν τα εμπλεκόμενα μέρη που ενδεχομένως να έχουν παραβιάσει το Δίκαιο του Ανταγωνισμού, είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί το Δίκαιο του Ανταγωνισμού, εφόσον η συναλλαγή που ξεκίνησε στο blockchain έχει σχεδιαστεί εξαρχής για να είναι αμετάβλητη και προστατεύεται ως τέτοια από το ίδιο το δίκτυο blockchain.

 

 

Χρυστάλλα Χριστοφόρου

Απόφοιτος Τμήματος Νομικής του University of Southampton (2021)

Δρ. Παναγιώτη Αγησιλάου

Διευθυντής | Trojan Economics

 

 

[1] Marcella Atzori, Blockchain Technology and Decentralized Governance: Is the State Still Necessary? 6 J. GOVERNANCE & REGULATION 45 (2017).

[2] BlockchainHub, Blockchains & Distributed Ledger Technologies. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://blockchainhub.net/blockchainsand-distributed-ledger-technologies-in-general/.

[3] Kevin Kim, Jonathan M. Justl, “Potential Antitrust Risks in the Development and Use of Blockchain”, Spring 2018 Vol 31 / No 3. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο:

http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=1&sid=63090278-5725-46d2-a22f-0cd89bc5ffeb%40pdc-v-sessmgr02.

[4] Vitalik Buterin, “On Public and Private Blockchains” (Ethereum Blog, Aug. 7, 2015). Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://blog.ethereum.org/2015/08/07/on-public-and-private-blockchains/.

[5] Massarotto, Giovanna, From Digital to Blockchain Markets: What Role for Antitrust and Regulation (January 26, 2019), p. 6. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://ssrn.com/abstract=3323420 και http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3323420.

[6] Massarotto, Giovanna, Antitrust in the Blockchain Era (March 3, 2020). Notre Dame J. Emerging Tech, Forthcoming, p. 3-4. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://ssrn.com/abstract=3548094.

[7] ETH είναι το βασικό token που χρησιμοποιείται στο Etherium blockchain.

[8] Deepak Puthal, Nisha Malik, Saraju P. Mohanty, Elias Kougianos & Chi Yang, The Blockchain as a Decentralized Security Framework, 7 IEEE CONSUMER ELECTRONICS MAG. 18, 2018, at 18-19.

[9] Massarotto Giovanna, Antitrust in the Blockchain Era (March 3, 2020). Notre Dame J. Emerging Tech, Forthcoming. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://ssrn.com/abstract=3548094.

[10] Tasca, Paolo, Digital Currencies: Principles, Trends, Opportunities, and Risks, September 7, 2015. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://ssrn.com/abstract=2657598 και

http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2657598.

[11] Ilker Koksal, “The Benefits of Applying Blockchain Technology in any Industry”, Forbes.com, 23 Oct 2019. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://www.forbes.com/sites/ilkerkoksal/2019/10/23/the-benefits-of-applying-blockchain-technology-in-any-industry/?sh=6941913249a5.

[12] Timothy C. May, Crypto Anarchy and Virtual Communities, SATOSHI NAKAMOTO INSTITUTE (1994). Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://nakamotoinstitute.org/virtual-communities/.

[13] Lianos, I. (2018), Blockchain Competition (September 15, 2018) in Ph. Hacker, I. Lianos, G. Dimitropoulos & S. Eich, Regulating Blockchain: Political and Legal Challenges, OUP, 2019, forthcoming, p. 66. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο:: https://ssrn.com/abstract=3257307.

[14] Ernesto Rengifo García, “Blockchain and Competition Law”, GRUR International, Volume 70, Issue 2, February 2021, p. 113–114.

Subscribe to our Newsletter