Τους τελευταίους μήνες η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) έχει εκδώσει πολύ σημαντικές αποφάσεις που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το φάσμα των παραβάσεων της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας (π.χ. συμπράξεις και καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης). Είναι αξιοσημείωτο ότι τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί, τα οποία προσεγγίζουν τα 30 εκ. ευρώ, υπερβαίνουν κατά πολύ τα πρόστιμα των τελευταίων 5 χρόνων.
Το μεγαλύτερο πρόστιμο, ύψους 20 εκ. ευρώ, επιβλήθηκε στην Daimler AG αναφορικά με το σύστημα επιλεκτικής διανομής των ανταλλακτικών με το εμπορικό σήμα Mercedes-Benz. Πρόστιμα ύψους σχεδόν 4 εκ. ευρώ επιβλήθηκαν στην ΑΤΗΚ για παράνομη σύμπραξη με την Forthnet Hellas στα πλαίσια της οποίας καθορίζονταν τιμές, κατανέμονταν γεωγραφικά οι αγορές και οι πηγές προμήθειας, γινόταν ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών και επιβάλλονταν ρήτρες αποκλειστικότητας και μη άσκησης ανταγωνισμού. Στην ΑΤΗΚ έχει επίσης επιβληθεί πρόστιμο και για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης σε σχέση με την επιβολή αθέμιτων τιμών για τη χρήση των υποθαλάσσιων καλωδιακών συστημάτων της από την PrimeTel και εξυπακουόμενης άρνησης συνεργασίας με αυτήν. Πρόστιμο ύψους 2,1 εκ ευρώ επιβλήθηκε επίσης στον Παγκύπριο Οργανισμό Αγελαδοτρόφων για σύμπραξη με τους αγελαδοτρόφους μέλη του αναφορικά με ρήτρες αποκλειστικότητας και ρήτρες μη άσκησης ανταγωνισμού, περιορισμό της παραγωγής και για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέσω του καθορισμού υπερβολικών τιμών.
Επισημαίνεται ότι η ΕΠΑ μπορεί να επιβάλει πρόστιμο που ανέρχεται μέχρι και το 10% του κύκλου εργασιών μίας επιχείρησης. Αυτό αναδεικνύει την αξία της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τους κανόνες του ανταγωνισμού αλλά και τη σημασία της αξιοποίησης των εργαλείων που ενδεχομένως να έχουν στη διάθεσή τους, προκειμένου να τύχουν επιεικούς μεταχείρισης.
Ένα εργαλείο το οποίο αξιοποιείται όλο και περισσότερο από επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε παράνομες συμπράξεις είναι τα προγράμματα επιείκειας. Σημειώνεται ότι πέραν του 80% των καρτέλ που έχουν αποκαλυφθεί τα τελευταία χρόνια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλονταν σε πληροφορίες που προέκυψαν από τις ίδιες τις συμπράττουσες επιχειρήσεις οι οποίες εντάχθηκαν σε πρόγραμμα επιείκειας.
Τα προγράμματα επιείκειας αποτελούν ένα σχέδιο κινήτρων προς τις επιχειρήσεις, προκειμένου να συνεργαστούν με τις αρχές ανταγωνισμού και να συμβάλουν στην αποκάλυψη και το ξήλωμα παράνομων καρτέλ. Σε αντάλλαγμα, οι επιχειρήσεις που συνεργάζονται καταβάλλουν μειωμένο πρόστιμο ή και απαλλάσσονται πλήρως από αυτό. Το ύψος της μείωσης του προστίμου συναρτάται με τον χρόνο υποβολής αίτησης για ένταξη στο πρόγραμμα επιείκειας (πριν ή μετά την έναρξη της έρευνας από την αρχή ανταγωνισμού), την αποδεικτική αξία των στοιχείων που υποβάλλονται, και τη χρονική σειρά με την οποία οι επιχειρήσεις εντάσσονται στο πρόγραμμα επιείκειας.
Πέραν της μείωσης του προστίμου, ένα άλλο σημαντικό όφελος για τις επιχειρήσεις που εντάσσονται σε πρόγραμμα επιείκειας είναι ότι οι πληροφορίες που προσκομίζουν προκειμένου να αποκαλυφθεί ένα καρτέλ παραμένουν εμπιστευτικές. Επομένως, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τρίτα επηρεαζόμενα μέρη προκειμένου να ζητήσουν από τα αστικά δικαστήρια αποζημιώσεις λόγω της βλάβης που έχουν υποστεί από το καρτέλ.
Ένα πρόσθετο εργαλείο που έχουν οι επιχειρήσεις στη διάθεσή τους είναι η διαδικασία διευθέτησης διαφορών (settlement procedure). Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις μπορεί να προβούν σε παραδοχή της συμμετοχής τους σε ένα παράνομο καρτέλ και την ευθύνη που αυτή συνεπάγεται, δηλαδή το χρηματικό πρόστιμο. Ως αντάλλαγμα, οι εν λόγω επιχειρήσεις λαμβάνουν έκπτωση 10% στο χρηματικό πρόστιμο. Μέσω της διαδικασίας αυτής επιταχύνεται η διεκπεραίωση της υπόθεσης, η οποία συνεπάγεται κόστος για τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις (π.χ. νομική υποστήριξη, απώλεια διοικητικού χρόνου, βλάβη λόγω αρνητικής προβολής, φθορά καταναλωτικής πίστης). Λόγω του ότι στην περίπτωση διευθέτησης εκδίδεται σχετικά απλοποιημένη απόφαση, τα μέρη που έχουν υποστεί βλάβη από το καρτέλ δεν μπορούν να αντλήσουν το ίδιο αποδεικτικό υλικό με την περίπτωση έκδοσης συνηθισμένης απόφασης. Επομένως, η πιθανότητα επιτυχίας αγωγών αποζημιώσεων είναι μειωμένη.
Ένα άλλο εργαλείο που έχουν στη διάθεση τους οι επιχειρήσεις, ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα της παράβασης, είναι η ανάληψη δεσμεύσεων ώστε να αρθούν οι όποιες αντιανταγωνιστικές ανησυχίες. Σε αυτή την περίπτωση εκδίδεται απόφαση δεσμεύσεων χωρίς να υπάρχει διαπίστωση παράβασης.
Τα πιο πάνω εργαλεία μπορεί να αξιοποιηθούν από τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις ώστε να επιτύχουν μείωση στο πρόστιμο ή και να επιταχύνουν την κοστοβόρα και χρονοβόρα διαδικασία διερεύνησης και εκδίκασης μιας υπόθεσης. Οι επιχειρήσεις θα είναι πάντως σε καλύτερη θέση εάν δεν εμπλακούν σε αντιανταγωνιστικές πρακτικές. Ένα βασικό εργαλείο για την αποφυγή παραβάσεων ή και τον εντοπισμό τους σε ένα πρώιμο στάδιο είναι τα προγράμματα συμμόρφωσης. Σε μια εποχή αυξημένων προστίμων, η επένδυση στα προγράμματα συμμόρφωσης αποτελεί τη βέλτιστη επιλογή για τις επιχειρήσεις.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος της Κυριακής” στις 27/9/2015.
