Εισαγωγή
Με απόφαση της ημερομηνίας 16/5/2018, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (στο εξής η «ΕΠΑ») επέβαλε χρηματικό πρόστιμο ύψους €1.193.864 στη Hermes Αirports Ltd για παράβαση του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου 13(Ι)/2008, ως ισχύει σήμερα (στο εξής ο «Νόμος»). Η εν λόγω παράβαση συνίσταται σε επιβολή αθέμιτων όρων συναλλαγής αναφορικά με την παραχώρηση χώρων στάθμευσης εντός του Διεθνούς Αεροδρομίου της Λάρνακας (στο εξής το «ΔΑΛ») σε εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες στάθμευσης valet.
Η εν λόγω απόφαση της ΕΠΑ λήφθηκε κατόπιν εξέτασης καταγγελίας που υπέβαλε η εταιρεία Y. Karydas Car Engineering & Valeting Ltd (στο εξής η «καταγγέλλουσα εταιρεία»), στις 18/12/2013. Σημειώνεται ότι στα πλαίσια της εν λόγω υπόθεσης, η ΕΠΑ εξέδωσε ενδιάμεση απόφαση με την οποία έκρινε ότι δεν ικανοποιούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις του άρθρου 28 του Νόμου αναφορικά με την έκδοση διατάγματος προσωρινών μέτρων, απορρίπτοντας σχετικό αίτημα της καταγγέλλουσας εταιρείας.
Εμπλεκόμενες επιχειρήσεις
Η Hermes Airports Ltd είναι η διαχειρίστρια εταιρεία των δύο αεροδρομίων της Κύπρου (Διεθνές Αεροδρόμιο Λάρνακας και αεροδρόμιο Πάφου), βάσει 25-ετούς σύμβασης παραχώρησης (Κατασκευή-Εκμετάλλευση-Εξώνηση) με την Κυπριακή Δημοκρατία ημερομηνίας 12/5/2006. Στο πλαίσιο της εν λόγω σύμβασης, η Hermes Airports διαχειρίζεται, μεταξύ άλλων, τους χώρους στάθμευσης για οχήματα επιβατών εντός των δύο αεροδρομίων και παρέχει, μεταξύ άλλων, υπηρεσίες χώρου στάθμευσης οχημάτων (μικρής και μεγάλης διάρκειας) σε επισκέπτες του ΔΑΛ, αλλά και σε τρίτες επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες valet.
Η Y. Karydas Car Engineering & Valeting Ltd παρέχει υπηρεσίες στάθμευσης και φύλαξης οχημάτων επιβατών που χρησιμοποιούν το ΔΑΛ (valet parking). Για το σκοπό αυτό, αγοράζει υπηρεσίες χώρων στάθμευσης από τη HermesAirports, ώστε οι πελάτες της να μπορούν να σταθμεύσουν προσωρινά τα οχήματα τους, μέχρις ότου να παραληφθούν από το προσωπικό της και να μεταφερθούν στους ιδιόκτητους χώρους φύλαξης που διατηρεί σε μικρή απόσταση έξω από το ΔΑΛ ή/και παραληφθούν από τους ιδιοκτήτες τους κατά την επιστροφή τους από το εξωτερικό.
Γεγονότα / καταγγελλόμενη πρακτική
Αντικείμενο της καταγγελίας αποτέλεσε η συμπεριφορά της Hermes Airports όσον αφορά την παροχή ειδικών χώρων στάθμευσης εντός του ΔΑΛ προς εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες valet ώστε να σταθμεύουν προσωρινά τα αυτοκίνητα των πελατών τους.
Ειδικότερα, η καταγγελία επικεντρώθηκε στη μεγάλη αύξηση των χρεώσεων που επέβαλε η Hermes Airports στις εταιρείες valet για την παραχώρηση και χρήση ειδικών χώρων στάθμευσης εντός του ΔΑΛ την περίοδο 2008-2013. Επίσης, στο ότι η Hermes Airports δήλωσε με επιστολή που είχε αποστείλει προς τις εταιρείες valet ότι με την λήξη της εν ισχύ συμφωνίας άδειας χρήσης στις 4/11/2013 δεν θα υπήρχε ανανέωσή της και ότι οι εν λόγω εταιρείες θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν, εάν το επιθυμούσαν, τους χώρους στάθμευσης του κοινού. Επιπλέον, η καταγγέλλουσα εταιρεία είχε ισχυριστεί ότι η Hermes Airports εφάρμοσε άνιση μεταχείριση έναντι της, με αποτέλεσμα να προκληθούν σοβαρές ζημιές σε αυτήν. Ειδικότερα, η καταγγέλλουσα εταιρεία ισχυρίστηκε ότι η Hermes Airports επέτρεπε σε ανταγωνιστικές εταιρείες valet να χρησιμοποιήσουν περισσότερους χώρους στάθμευσης εντός του ειδικού χώρου στάθμευσης από αυτούς που προνοούσαν οι μεταξύ τους συμφωνίες, με αποτέλεσμα να έχουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι αυτής.
Σχετική αγορά
Η ΕΠΑ σημείωσε ότι η Hermes Airports δραστηριοποιείται στην αγορά της παροχής χώρου στάθμευσης εντός του ΔΑΛ για παροχή υπηρεσιών από άλλες επιχειρήσεις, η οποία συνιστά υποαγορά της ευρύτερης αγοράς που αφορά στις υπηρεσίες διαχείρισης και οργάνωσης της χρήσης όλων των υποδομών του ΔΑΛ. Επίσης, έκρινε ότι η Hermes Airports δραστηριοποιείται στην αγορά της παροχής υπηρεσιών στάθμευσης μεγάλης διάρκειας σε καλυμμένο χώρο ή ακάλυπτο χώρο ενώ η καταγγέλλουσα εταιρεία δραστηριοποιείται στην αγορά της παροχής υπηρεσιών στάθμευσης valet προς επιβάτες του ΔΑΛ. Οι εν λόγω αγορές συνιστούν, σύμφωνα με την ΕΠΑ, υποαγορές της ευρύτερης αγοράς της παροχής υπηρεσιών στάθμευσης εντός του ΔΑΛ.
Απόφαση ΕΠΑ
Η ΕΠΑ έκρινε ότι η συμπεριφορά της Hermes Airports έναντι της καταγγέλλουσας εταιρείας, και γενικότερα των εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες valet εντός του ΔΑΛ, συνιστά παράβαση του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου. Όπως αναφέρεται στην απόφαση της ΕΠΑ, η Hermes Airports εκμεταλλεύτηκε τη δεσπόζουσα θέση που κατέχει στην αγορά της διαχείρισης και εκμετάλλευσης του ΔΑΛ και την αγορά της παροχής χώρου στάθμευσης εντός του ΔΑΛ για παροχή υπηρεσιών από άλλες επιχειρήσεις, με σκοπό να εκτοπίσει τους ανταγωνιστές της στην αγορά της παροχής υπηρεσιών στάθμευσης για επιβάτες και ιδιαίτερα τις υπηρεσίες στάθμευσης valet που χρησιμοποιούν τις υποδομές του ΔΑΛ για την προσωρινή στάθμευση των οχημάτων των πελατών τους. Επισημαίνεται ότι η ΕΠΑ σημείωσε ότι υφίσταται ανταγωνιστική σχέση μεταξύ των υπηρεσιών στάθμευσης valet που παρέχει η καταγγέλλουσα εταιρεία (και άλλες επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες στάθμευσης valet) και των υπηρεσιών στάθμευσης μεγάλης διάρκειας σε καλυμμένο χώρο ή ακάλυπτο χώρο.
Ειδικότερα, η ΕΠΑ σημείωσε σχετικά ότι η καταγγέλλουσα εταιρεία βρίσκεται σε θέση οικονομικής εξάρτησης από την Hermes Airports η οποία της παρέχει χώρο στάθμευσης εντός του ΔΑΛ, σε προνομιακό σημείο κοντά στην είσοδο του κεντρικού κτιρίου του ΔΑΛ, ώστε να διευκολύνεται η παροχή εκ μέρους της υπηρεσιών στάθμευσης valet, και ότι οι εν λόγω χώροι στάθμευσης συνιστούν ουσιώδη υποδομή που είναι απαραίτητη για την άσκηση των δραστηριοτήτων των εταιρειών valet.
Η ΕΠΑ έκρινε ότι οι αυξήσεις που σημειώθηκαν την περίοδο 2006-2014, δεν ήταν αναλογικές, και οδήγησαν σε μεγάλη αύξηση των κερδών της Hermes Airports από τις εταιρείες valet χωρίς να υπάρχει εύλογη εξήγηση. Όπως έκρινε η ΕΠΑ, η μη τήρηση της αρχής της αναλογικότητας από δεσπόζουσα επιχείρηση θεωρείται ως επιβολή αθέμιτων όρων συναλλαγής. Οι πιο πάνω αυξήσεις σε συνδυασμό με τις χρεώσεις των χώρων στάθμευσης του ΔΑΛ προς το επιβατικό κοινό δεν επέτρεπαν στις εταιρείες valet να ανταγωνίζονται τη Hermes Airports επί ίσοις όροις ή/και να παρέχουν τις υπηρεσίες τους αποκομίζοντας κέρδος, στερώντας από τους επιβάτες μια πιο εξειδικευμένη υπηρεσία όπως είναι η στάθμευση valet. Σύμφωνα με την ΕΠΑ, οι χρεώσεις της Hermes Airports έχουν εκμεταλλευτικό χαρακτήρα, και ταυτόχρονα είναι εξοντωτικές.
Επιπρόσθετα, η ΕΠΑ έκρινε ότι η μη ανανέωση των συμφωνιών της Hermes Airports με τις εταιρείες valet (συμπεριλαμβανομένης και της καταγγέλλουσας εταιρείας) έγινε με σκοπό να μεταφερθούν οι εταιρείες valet από τον ειδικό χώρο στάθμευσης προς τον χώρο στάθμευσης του κοινού, και δεν σχετιζόταν με την αναβάθμιση του προνομιακού χώρου στάθμευσης που τους είχε παραχωρηθεί. Σχετικά η ΕΠΑ σημείωσε ότι η αναβάθμιση των χώρων δεν εμπόδιζε την ανανέωση των μεταξύ τους συμφωνιών, επομένως το γεγονός αυτό δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως αντικειμενική αιτιολόγηση.
Τέλος, σημειώνεται ότι η ΕΠΑ έκρινε με την απόφασή της ότι δεν υφίσταται παράβαση του άρθρου 6(1)(γ) του Νόμου. Σχετικά, η ΕΠΑ σημείωσε ότι η καταγγέλλουσα εταιρεία είχε φέρει σε γνώση της Hermes Airports το θέμα της κακής χρήσης των χώρων στάθμευσης από άλλες ανταγωνιστικές εταιρείες valet, και ότι η τελευταία είχε προχωρήσει σε διερεύνηση των καταγγελιών και λήψη επαρκών μέτρων για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των χώρων στάθμευσης, ενημερώνοντας σχετικά την καταγγέλλουσα εταιρεία.
Σχόλια
Η ΕΠΑ απέρριψε τις δεσμεύσεις που υπέβαλε η Hermes Airports ενώπιον της προκειμένου να αρθούν οι αμφιβολίες σε σχέση με την συμπεριφορά της, με το σκεπτικό ότι οι εν λόγω δεσμεύσεις είχαν αποσταλεί στην ΕΠΑ μετά την κοινοποίηση της Έκθεσης Αιτιάσεων και το ότι οι εν λόγω δεσμεύσεις δεν σχετίζονταν με τον ουσιώδη χρόνο και τα καταγγελλόμενα γεγονότα. Αυτό είναι αξιοσημείωτο καθώς η καταγγέλλουσα εταιρεία απέστειλε επιστολή προς την ΕΠΑ ημερομηνίας 3/7/2016 με την οποία ενημέρωνε την ΕΠΑ ότι έχουν ρυθμιστεί όλα τα θέματα που αφορούν τη συνεργασία της με την Hermes Airports και ότι είναι πλήρως ικανοποιημένη από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει έναντι της η εν λόγω εταιρεία, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται πλέον αντικείμενο ή αιτιολογία για τη συνέχιση της διαδικασίας ενώπιον της ΕΠΑ. Σε σχέση με τις προτεινόμενες δεσμεύσεις, οι οποίες είχαν εφαρμοστεί από τη Hermes Airports πριν την επιβολή του χρηματικού προστίμου από την ΕΠΑ, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι δεν λήφθηκαν καθαυτές ως ελαφρυντική περίσταση κατά τον υπολογισμό του προστίμου, αλλά εμμέσως ως «έμπρακτη διάθεση» της εν λόγω εταιρείας να συνεργαστεί με την ΕΠΑ και να διευκολύνει τις εταιρείες valet κατά την άσκηση των εργασιών τους.
Είναι αξιοσημείωτο το ύψος του προστίμου που επέβαλε η ΕΠΑ στην Hermes Airports. Ειδικότερα, σημειώνεται ότι αν και το ύψος του προστίμου ανέρχεται σε περίπου 1% του συνολικού κύκλου εργασιών της Hermes Airports, εντούτοις είναι σημαντικά υψηλότερο από τα έσοδα που είχε η εν λόγω εταιρεία από την παραχώρηση χώρων στάθμευσης εντός του ΔΑΛ σε τρίτες επιχειρήσεις (π.χ. εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες valet). Επισημαίνεται ότι, η ΕΠΑ σημείωσε στην απόφασή της ότι οι Κατευθυντήριες Γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με τον υπολογισμό του ύψους του προστίμου σε υποθέσεις που αφορούν παραβάσεις των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ δεν είναι δεσμευτικές για αυτήν.
Εντύπωση προκαλεί επίσης η θέση της ΕΠΑ, στην οποία στηρίζει και τη διαπίστωσή της ότι η συμπεριφορά της Hermes Airports στόχευε στην εξόντωση / αποκλεισμό των εταιρειών valet με τις οποίες είχε ανταγωνιστική σχέση, αν και αυτό δεν είναι συνεπές με τον ορισμό των σχετικών αγορών, και συγκεκριμένα το ότι η Hermes Airports και οι εταιρείες valet κρίθηκε ότι δραστηριοποιούνται σε διακριτές σχετικές αγορές ή και υποαγορές.
Είναι επίσης σημαντικό να παρατηρηθεί ότι η ΕΠΑ έκρινε ότι οι αυξήσεις που επέβαλε η Hermes Airports διαχρονικά στις εταιρείες valet συνιστούν αθέμιτη τιμολόγηση, χωρίς να εξετάζει εάν οι εν λόγω τιμές ήταν κερδοφόρες για την Hermes Airports ή όχι.
Τέλος, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι για πρώτη φορά η ΕΠΑ λαμβάνει υπόψη της την υιοθέτηση και εφαρμογή εγχειριδίου συμμόρφωσης με το Δίκαιο του Ανταγωνισμού, ως ελαφρυντική περίσταση κατά τον υπολογισμό του προστίμου.
